<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
???????: پویان | 
دو شنبه 22 فروردين 1390
تلاش همگانی برای حفظ سیاره زمین
در سال گذشته و همزمان با ساخت یک فیلم مستند در مورد کره زمین، من رهسپار نواحی مختلفی نظیر ایسلند، کوه های هیمالیا و قطب شمال شدم. مشاهده صدها هزار پنگوئن در کنار هم، یکی از زیباترین مناظری بود که من در این سفر طولانی به دور زمین مشاهده کردم. دیدن فک های عظیم الجثه نیز خاطره ای فراموش نشدنی است. البته امکان داشت که شما بر روی سیاره ای دیگر زندگی می کردید، اما شما اینک بر روی سیاره زمین و در میان دو سیاره زهره و مریخ ساکن هستید.
شاید شنیدن این جمله برای دیگران چندان تکان دهنده و بهت آور نباشد، اما من آن را آخرین کشف خویش می دانم: «ما بر روی یک سیاره زندگی می کنیم.»
در سال گذشته و همزمان با ساخت یک فیلم مستند در مورد کره زمین، من رهسپار نواحی مختلفی نظیر ایسلند، کوه های هیمالیا و قطب شمال شدم. مشاهده صدها هزار پنگوئن در کنار هم، یکی از زیباترین مناظری بود که من در این سفر طولانی به دور زمین مشاهده کردم. دیدن فک های عظیم الجثه نیز خاطره ای فراموش نشدنی است. البته امکان داشت که شما بر روی سیاره ای دیگر زندگی می کردید، اما شما اینک بر روی سیاره زمین و در میان دو سیاره زهره و مریخ ساکن هستید.
چرا من صحبت از سیاره می کنم؟
یکی از دغدغه های فکری من به این موضوع باز می گردد. ما آنچنان به آدرس خانه خود عادت نموده ایم که درک ابعاد واقعی زمین و تغییر دیدگاه کنونی، تا حدود زیادی مشکل است. البته ما زمین را برای سکونت انسان ها مهیا نموده ایم و در کنار همسایگان خود، در کشوری سبز و مرطوب و گرم و یا به ندرت سرد، به گذران عمر مشغولیم. ما در زندگی روزمره خویش نیز به ندرت به افق هایی فراتر از محل زندگی خویش و یا کره ای که بر روی آن قرار گرفته ایم، توجه می کنیم. بزرگترهای ما به خوبی به خاطر دارند که اولین تصاویر گرفته شده از زمین توسط سفینه های آپولو، نگرش مردم دنیا نسبت به سیاره شان را تا چه حد به چالش کشید. در آن تصاویر، شما یک تیله آبی رنگ تنها را در فضایی بی کران مشاهده می نمودید که دیدگاه جزیی نگر ما نسبت به زندگی در دنیای محدود را به چالش می کشید؛ چرا که ما در زمینی دوست داشتنی اما تنها، در فضایی بی کران، به دنیا می آییم. و البته باید از این واحه دل فریب، به هر قیمت ممکن محافظت کنیم.
اما گویی مردم زمین، خیلی زود این ماجرا را به فراموشی سپردند؛ چرا که از آن زمان تاکنون، آسیب های وارد شده به زمین، بیش از کل آسیب هایی است که در کل تاریخ بشریت به وجود آمده است. به علاوه، هنوز هم عده ای نمی خواهند پدیدار شدن مسأله گرمایش جهانی را باور کنند. به علاوه، اقدامات منطقه ای و ملی انجام شده در راستای بهبود شرایط کنونی، تا حدود زیادی ناکام بوده است. در آوریل سال جاری، یکی از اعضای شورای سردبیری روزنامه «وال استریت ژورنال» در مقاله ای چنین نوشته بود: «اتفاق نظر مردم دنیا بر این نکته که فعالیت های انسانی به ایجاد پدیده گرمایش جهانی انجامیده، یک حرکت موفق اجتماعی به شمار می رود. چیزی که در گذشته عده ای آن را رد می کردند. به هرحال، امروزه ما جنبه های مختلف فیزیکی و شیمیایی این فرآیند را پذیرفته ایم؛ اما تصور اینکه ما می توانیم به سادگی این وضعیت بحرانی را تغییر دهیم، تنها یک تصمیم احساسی است. هرچند ممکن است روزی تصمیم بگیریم وارد عمل شویم که بسیار دیر باشد.
اگر نمی توانید آنچه را که بر روی زمین روی داده، تصور کنید، برای لحظاتی تصور نمایید که ما بر روی سیاره ای غیرمسکون و ناآشنا ساکن هستیم. مثلاً ما سفینه های خود را بر روی مریخ نشانده ایم و قرار است که یک شهرک فضایی در آن احداث گردد. گویی داستان های علمی – تخیلی در حال جامه عمل پوشاندن هستند و ما می خواهیم این سیاره سرخ رنگ را به مکانی جهت زندگی خود تبدیل کنیم. (برای مطالعه بیشتر، به کتاب های سه گانه مریخ اثر کیم استنلی روبینسون مراجعه نمایید.) در چنین شرایطی، ما به دقت، ترکیب اتمسفر کره زمین و تغییرات مورد نظر خویش جهت متوازن نمودن آن را مورد بررسی قرار داده ایم. البته ممکن است این پروژه به موفقیت نینجامد. (شایان ذکر است که تنها تلاش ساختار یافته از این نوع، با عنوان پروژه «بیوسفر ۲» در صحرای آریزونا طراحی و اجرا گردید که علی رغم سرمایه گذاری ۱۵۰ میلیون دلاری، امکان متوازن نمودن حجم کربن در این فضای سرپوشیده با ۶۰۰۰ مترمربع مسافت، میسر نگردید.) اما هیچ کس به این نکته توجه ندارد که ساکنان این کره خاکی، به جای کنترل ساعت به ساعت شاخص مالی «دو جونز بورس نیویورک»، باید توازن اکسیژن موجود در اتمسفر زمین را لحظه به لحظه پی گیری کنند؛ چرا که دستیابی به رشد اقتصادی به هر قیمتی، نتیجه ای جز این ندارد.
نکته دیگر قابل توجه این است که ما ساکنان کره زمین همچنان از پذیرش یک نگرش کلی نگر و سیاره ای نسبت به زمین، شانه خالی می کنیم. از لحاظ روانی نیز ما با در نظر گرفتن یک دیدگاه جزیی نگر و محدود به خانه خود، احساس راحتی بیشتری می نماییم. هرچند زندگی کنونی ما بر مبنای طی فواصلی طولانی استوار است.
هر قطعه از غذاهای مصرفی ما باید هزاران مایل تا سر سفره ما را بپیماید. تأمین انرژی های ما نیز به توانایی دخالت در اوضاع منطقه نفت خیز خاورمیانه و یا معادن زغال سنگ آپاچی بستگی دارد. مطمئناً این دخالت های فرامرزی می تواند نابودی ما را شکل دهد. سال هاست که ما با دو گزینه اقتصاد محلی و خودکفا و یا اقتصاد جهانی و پیچیده روبه رو هستیم. من معتقدم که اگر زندگی اقتصادی ما نیز همچون دایره دید ما، جزیی نگر و محدود شود، بسیاری از مخاطرات فراروی زندگی انسان های امروز نظیر گرمایش جهانی و سایر بحران های زیست محیطی، برطرف خواهند شد. به علاوه، در سایه تقویت جایگاه جوامع محلی، ما آینده ای بهتر را تدارک خواهیم دید.
به خوبی به خاطر دارم که سال ها پیش، در یک سفر هوایی، با یکی از کارشناسان سازمان فضایی ناسا که در صندلی کنار من نشسته بود، آشنا شدم. او به عنوان مدیر بخش «حفاظت از سیاره ها» مشغول به کار بود و یکی از بهترین کارت های ویزیتی را که تاکنون من آنها را خوانده ام، به من داد. وظیفه وی و همکارانش، اطمینان از این امر بود که سفینه های ارسالی به ماه و سایر سیاره ها و سیارک ها، حاوی هیچ عامل بیماری زا و یا خطرناکی نباشند. مثلاً در طرح نشاندن یک سفینه بر روی قمر «اروپا»ی سیاره مشتری، باید همه قطعات آن استریل باشد. البته برای انجام این کنترل های دقیق، یک دلیل مهم وجود دارد: «اگر شما به دنبال یافتن حیات میکروبی بر روی سایر کرات هستید، باید اطمینان یابید که نمونه های مورد بررسی، همان چیزی نیست که شما از زمین به آنجا برده اید.» اما همچنان یک دلیل مهم تر نیز باقی است: «ممکن است انجام این سفرهای تحقیقاتی و اکتشافی، به بروز آسیب هایی باورنکردنی و گسترده در این دنیاهای دست نخورده منجر گردد. البته همه کسانی که آشنایی اندکی با داستان های علمی – تخیلی داشته باشند، منظور مرا دقیقاً می فهمند.»
من نمی دانم که آن کارشناس هم اینک به چه کاری مشغول است. سال گذشته، سازمان ناسا گزارش نمود که از طرح های پیشین خود در مورد «درک و حفاظت از سیاره ما» دست برداشته است.
مطمئناً این امر اتفاقی خوشایند خواهد بود، چراکه سال هاست آنان گفته های دانشمند برجسته آب و هوا، جیمز هانسن را سانسور می کنند. هانسن سال هاست به جامعه بشریت هشدار می دهد که یک فاجعه عظیم زیست محیطی به دلیل گرمایش جهانی در راه است.
اگر از نگاهی دیگر به دنیای امروز بنگرید، رشد لجام گسیخته حجم کربن موجود در اتمسفر، می تواند به فاجعه ای بزرگ و غیرقابل تصور بیانجامد. البته ما می توانیم امیدوار باشیم که سرانجام تعهد ما نسبت به آسیب نرساندن به سایر سیارات و اجرام دوردست فضایی، در کره خاکی ما نیز مورد توجهی جدی و علمی و عملی قرار گیرد.
شاید شنیدن این جمله برای دیگران چندان تکان دهنده و بهت آور نباشد، اما من آن را آخرین کشف خویش می دانم: «ما بر روی یک سیاره زندگی می کنیم.»
در سال گذشته و همزمان با ساخت یک فیلم مستند در مورد کره زمین، من رهسپار نواحی مختلفی نظیر ایسلند، کوه های هیمالیا و قطب شمال شدم. مشاهده صدها هزار پنگوئن در کنار هم، یکی از زیباترین مناظری بود که من در این سفر طولانی به دور زمین مشاهده کردم. دیدن فک های عظیم الجثه نیز خاطره ای فراموش نشدنی است. البته امکان داشت که شما بر روی سیاره ای دیگر زندگی می کردید، اما شما اینک بر روی سیاره زمین و در میان دو سیاره زهره و مریخ ساکن هستید.
چرا من صحبت از سیاره می کنم؟
یکی از دغدغه های فکری من به این موضوع باز می گردد. ما آنچنان به آدرس خانه خود عادت نموده ایم که درک ابعاد واقعی زمین و تغییر دیدگاه کنونی، تا حدود زیادی مشکل است. البته ما زمین را برای سکونت انسان ها مهیا نموده ایم و در کنار همسایگان خود، در کشوری سبز و مرطوب و گرم و یا به ندرت سرد، به گذران عمر مشغولیم. ما در زندگی روزمره خویش نیز به ندرت به افق هایی فراتر از محل زندگی خویش و یا کره ای که بر روی آن قرار گرفته ایم، توجه می کنیم. بزرگترهای ما به خوبی به خاطر دارند که اولین تصاویر گرفته شده از زمین توسط سفینه های آپولو، نگرش مردم دنیا نسبت به سیاره شان را تا چه حد به چالش کشید. در آن تصاویر، شما یک تیله آبی رنگ تنها را در فضایی بی کران مشاهده می نمودید که دیدگاه جزیی نگر ما نسبت به زندگی در دنیای محدود را به چالش می کشید؛ چرا که ما در زمینی دوست داشتنی اما تنها، در فضایی بی کران، به دنیا می آییم. و البته باید از این واحه دل فریب، به هر قیمت ممکن محافظت کنیم.
اما گویی مردم زمین، خیلی زود این ماجرا را به فراموشی سپردند؛ چرا که از آن زمان تاکنون، آسیب های وارد شده به زمین، بیش از کل آسیب هایی است که در کل تاریخ بشریت به وجود آمده است. به علاوه، هنوز هم عده ای نمی خواهند پدیدار شدن مسأله گرمایش جهانی را باور کنند. به علاوه، اقدامات منطقه ای و ملی انجام شده در راستای بهبود شرایط کنونی، تا حدود زیادی ناکام بوده است. در آوریل سال جاری، یکی از اعضای شورای سردبیری روزنامه «وال استریت ژورنال» در مقاله ای چنین نوشته بود: «اتفاق نظر مردم دنیا بر این نکته که فعالیت های انسانی به ایجاد پدیده گرمایش جهانی انجامیده، یک حرکت موفق اجتماعی به شمار می رود. چیزی که در گذشته عده ای آن را رد می کردند. به هرحال، امروزه ما جنبه های مختلف فیزیکی و شیمیایی این فرآیند را پذیرفته ایم؛ اما تصور اینکه ما می توانیم به سادگی این وضعیت بحرانی را تغییر دهیم، تنها یک تصمیم احساسی است. هرچند ممکن است روزی تصمیم بگیریم وارد عمل شویم که بسیار دیر باشد.
اگر نمی توانید آنچه را که بر روی زمین روی داده، تصور کنید، برای لحظاتی تصور نمایید که ما بر روی سیاره ای غیرمسکون و ناآشنا ساکن هستیم. مثلاً ما سفینه های خود را بر روی مریخ نشانده ایم و قرار است که یک شهرک فضایی در آن احداث گردد. گویی داستان های علمی – تخیلی در حال جامه عمل پوشاندن هستند و ما می خواهیم این سیاره سرخ رنگ را به مکانی جهت زندگی خود تبدیل کنیم. (برای مطالعه بیشتر، به کتاب های سه گانه مریخ اثر کیم استنلی روبینسون مراجعه نمایید.) در چنین شرایطی، ما به دقت، ترکیب اتمسفر کره زمین و تغییرات مورد نظر خویش جهت متوازن نمودن آن را مورد بررسی قرار داده ایم. البته ممکن است این پروژه به موفقیت نینجامد. (شایان ذکر است که تنها تلاش ساختار یافته از این نوع، با عنوان پروژه «بیوسفر ۲» در صحرای آریزونا طراحی و اجرا گردید که علی رغم سرمایه گذاری ۱۵۰ میلیون دلاری، امکان متوازن نمودن حجم کربن در این فضای سرپوشیده با ۶۰۰۰ مترمربع مسافت، میسر نگردید.) اما هیچ کس به این نکته توجه ندارد که ساکنان این کره خاکی، به جای کنترل ساعت به ساعت شاخص مالی «دو جونز بورس نیویورک»، باید توازن اکسیژن موجود در اتمسفر زمین را لحظه به لحظه پی گیری کنند؛ چرا که دستیابی به رشد اقتصادی به هر قیمتی، نتیجه ای جز این ندارد.
نکته دیگر قابل توجه این است که ما ساکنان کره زمین همچنان از پذیرش یک نگرش کلی نگر و سیاره ای نسبت به زمین، شانه خالی می کنیم. از لحاظ روانی نیز ما با در نظر گرفتن یک دیدگاه جزیی نگر و محدود به خانه خود، احساس راحتی بیشتری می نماییم. هرچند زندگی کنونی ما بر مبنای طی فواصلی طولانی استوار است.
هر قطعه از غذاهای مصرفی ما باید هزاران مایل تا سر سفره ما را بپیماید. تأمین انرژی های ما نیز به توانایی دخالت در اوضاع منطقه نفت خیز خاورمیانه و یا معادن زغال سنگ آپاچی بستگی دارد. مطمئناً این دخالت های فرامرزی می تواند نابودی ما را شکل دهد. سال هاست که ما با دو گزینه اقتصاد محلی و خودکفا و یا اقتصاد جهانی و پیچیده روبه رو هستیم. من معتقدم که اگر زندگی اقتصادی ما نیز همچون دایره دید ما، جزیی نگر و محدود شود، بسیاری از مخاطرات فراروی زندگی انسان های امروز نظیر گرمایش جهانی و سایر بحران های زیست محیطی، برطرف خواهند شد. به علاوه، در سایه تقویت جایگاه جوامع محلی، ما آینده ای بهتر را تدارک خواهیم دید.
به خوبی به خاطر دارم که سال ها پیش، در یک سفر هوایی، با یکی از کارشناسان سازمان فضایی ناسا که در صندلی کنار من نشسته بود، آشنا شدم. او به عنوان مدیر بخش «حفاظت از سیاره ها» مشغول به کار بود و یکی از بهترین کارت های ویزیتی را که تاکنون من آنها را خوانده ام، به من داد. وظیفه وی و همکارانش، اطمینان از این امر بود که سفینه های ارسالی به ماه و سایر سیاره ها و سیارک ها، حاوی هیچ عامل بیماری زا و یا خطرناکی نباشند. مثلاً در طرح نشاندن یک سفینه بر روی قمر «اروپا»ی سیاره مشتری، باید همه قطعات آن استریل باشد. البته برای انجام این کنترل های دقیق، یک دلیل مهم وجود دارد: «اگر شما به دنبال یافتن حیات میکروبی بر روی سایر کرات هستید، باید اطمینان یابید که نمونه های مورد بررسی، همان چیزی نیست که شما از زمین به آنجا برده اید.» اما همچنان یک دلیل مهم تر نیز باقی است: «ممکن است انجام این سفرهای تحقیقاتی و اکتشافی، به بروز آسیب هایی باورنکردنی و گسترده در این دنیاهای دست نخورده منجر گردد. البته همه کسانی که آشنایی اندکی با داستان های علمی – تخیلی داشته باشند، منظور مرا دقیقاً می فهمند.»
من نمی دانم که آن کارشناس هم اینک به چه کاری مشغول است. سال گذشته، سازمان ناسا گزارش نمود که از طرح های پیشین خود در مورد «درک و حفاظت از سیاره ما» دست برداشته است.
مطمئناً این امر اتفاقی خوشایند خواهد بود، چراکه سال هاست آنان گفته های دانشمند برجسته آب و هوا، جیمز هانسن را سانسور می کنند. هانسن سال هاست به جامعه بشریت هشدار می دهد که یک فاجعه عظیم زیست محیطی به دلیل گرمایش جهانی در راه است.
اگر از نگاهی دیگر به دنیای امروز بنگرید، رشد لجام گسیخته حجم کربن موجود در اتمسفر، می تواند به فاجعه ای بزرگ و غیرقابل تصور بیانجامد. البته ما می توانیم امیدوار باشیم که سرانجام تعهد ما نسبت به آسیب نرساندن به سایر سیارات و اجرام دوردست فضایی، در کره خاکی ما نیز مورد توجهی جدی و علمی و عملی قرار گیرد.
نظرات شما عزیزان:
????????: حفظ سیاره زمین, ,
